نقدی بر گازسوز کردن خودروها در ایران

پروژه گازسوز کردن خودروها در ایران با این توجیه که "در کشور منابع عظیم گاز وجود دارد که به سادگی امکان صادرات آن وجود ندارد اما بنزین و نفت را می توان صادرپ کرد؛ پس چه بهتر که گاز را در خودروها بسوزانیم." و با هدف کاهش آلاینده های زیست محیطی ناشی از مصرف بنزین آغاز شد.

در این پروژه که به صورت جدی در برنامه چهارم توسعه مورد توجه قرار گرفت ، تاکنون بیش از 200 هزار خودرو در کشور،گازسوز شده اند که بیشتر تولیدات داخل از جمله وانت زامیاد،سمند،وانت پیکان،پژو 405 و آردی را شامل می شود.

با این حال پس از گذشت چند سال از آغاز آن ، هنوز سایه روشن های بسیاری در اجرای این پروژه ملی دیده می شود و هر روز شاهد نظرات گاه متناقض کارشناسان در این خصوص هستیم.

هرچند این پروژه در دنیا،سال ها پیش از ایران مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز خودرسازان بزرگ، رغبت چندانی به بهره مندی از این طرح نداشته اند که البته این امر ناشی از بی علاقگی مصرف کنندگان و مشتریان به سوخت هایی چون گاز است.

در این میان، کشوری چون ایتالیا گام های موثری را در این زمینه برداشته که نصب مخزن گاز در بخش زیرین خودروها از ابتکارات طراحان این پروژه است. با این وجود هنوز خودروهای بنزینی در این کشور، طالبان بیشتری دارد.

ساخت این خودروها در فرانسه،آلمان و روسیه نیز دنبال شده بود که پس از آتش سوزی های متعدد از دستور کار خودروسازان این کشور خارج شد؛ روسیه نیز علی رغم وجود منابع غنی گاز،تمایل چندانی به کاربرد این سوخت ندارد.

یکی از دلایل عمده این بی اقبالی را می توان در کاهش توان موتور خودروهای گازسوز دانست.این مشکلی است که در کشور ما نیز به دلیل عدم تناسب موتور خودروهای موجود با سوخت گاز مشاهده می شود.علاوه بر این، وزن 100 کیلوگرمی مخزن گاز در عقب خودرو، موجب از دست رفتن پایداری خودرو می شود که البته به گفته کارشناسان، با تقویت اکسل ها این مشکل برطرف می شود.

همچنین مشکلات متعددی در این خودروها همچون تکان های بیش از حد مشاهده شده بود که دلیل آن نیز کالیبره نشدن موتور عنوان شده است.

با این حال روند اجرای پروژه با کندی هایی همراه است.

واردات تجهیزات و مخازن گاز خودروها و ناتوانی شرکت های داخلی در ساخت این مخازن مطابق با استانداردهای جهانی از دلایل عمده این کندی برشمرده شده است.

همچنین لزوم ارائه تسهیلات به خودروسازان از سوی دولت در کنار اجبار و آموزش افراد متخصص در این خصوص و البته ایجاد مکانیزمی منسجم از الزامات اجرای این پروژه است.

جالب این که کارشناس طراحی CNG بخش تحقیقات ایران خودرو نیز صرف هزینه های نصب ایستگاههای سوخت گیری و تجهیزات کیت خودروها و هزینه های بازرسی و نگهداری تجهیزات گاز را برای ساخت پالایشگاه های بنزین ارزشمندتر می خواند و معتقد است که خودروها باید از پایه گازسوز شوند.

وی با بیان این که مخازن CNG در انواع فولادی و پلیمری ساخته می شود،تست های سختگیرانه موجود را در حذف احتمال بروز حوادث ناگوار در حین تصادف یا آتش سوزی مؤثر دانسته و وقوع این حوادث را ناچیز یا غیرقابل تصور عنوان می کند.

با این وجود و در حالی که دنیا به سمت ایجاد سبد سوخت و انتخاب نوع انرژی از سوی مصرف کنندگان پیش می رود و مصرف خودروهای دیزلی حدود 60 درصد خودروهای سواری کشورهایی چون فرانسه را شامل می شود و با توجه به استاندارد پایین سوخت گازوئیل در کشور در مقایسه با سطح استاندارد جهانی (7000 در مقابل 250 ppm)، شاید گاز بهترین گزینه برای جایگزینی بنزین باشد.

این در حالی است که قیمت این سوخت در کشور حدود یک سوم بنزین است و با وجود عرضه خودروهای گازسوز با قیمتی بالاتر گفته می شود، صرفه جویی سوخت این خودروها، هزینه ها را جبران خواهد کرد.

با این اوصاف، باید توجه داشت که با وجود اجرای طرح ها در کشور عمدتا به صورت سعی و خطا، این بار تنها با فرهنگ سازی نمی توان مصرف کنندگان را ترغیب کرد چه این امر در کشورهای دیگر جوابگو نبوده است و باید مردم را از ایمنی کامل این خودروها مطمئن ساخت.

شاید طراحی و تولید موتور پایه گازسوز که از سوی ایران خودرو آغاز شده و قرار است تا تیرماه 86 به تولید انبوه برسد، بتواند تا حدودی راهگشا بوده و در ترغیب استفاده از این سوخت پاک مؤثر افتد.